Oog in oog met Angeline van der Pol
Oog in oog met Angeline van der Pol
In de maand maart exposeert Angeline van der Pol een serie zelfportretten in Zaal 100. Het zijn bespiegelingen, verbeeldingen niet alleen van hoe ze zichzelf ziet maar ook ervaart. De olieverfschilderijen op linnen beslaan een tijdspanne van ongeveer veertig jaar en brengen middels een scala van technieken, stijlen, kleurgebruik en perspectief in beeld hoe ze verandert. Niet alleen fysiek, maar ook op de manier waarop ze zichzelf weergeeft.
Ze studeerde aan de Koninklijke Akademie van Kunst en Vormgeving te De Bosch. Het oudste zelfportret dateert uit die tijd en is naturalistisch van aard, opgezet in gedempte kleuren. Tegen een donkerrode wat onbestemde achtergrond staat ze achter haar ezel, met onderzoekende blik werkend aan een stilleven. Haar laatste schilderij is een expressionistische close-up. Meer dan levensgroot vult haar gelaat bijna het gehele doek. Het omringende beeldvlak maakt er deel van uit. Het hele beeld kijkt. De ietwat schuin gerichte blik, grote open ogen en licht vooroverbuigend hoofd suggereren als compositie een portret dat de beschouwer onder de loep neemt. Het tegendeel blijkt waar en daarin ligt een deel van het spanningsveld. Het portret kijkt, maar niet naar iets of iemand buiten het doek; het is in zichzelf verzonken.
Angeline van der Pol heeft geen gemiddeld voorkomen. Haar grote dromerige ogen, ietwat rond gelaat en spierwit page-achtige kapsel geven haar voor mij iets van een personage uit een sprookjesboek. De relatief grote ogen op de schilderijen zijn proportioneel in overeenstemming. Meestal schildert ze zichzelf via een spiegel maar soms doet ze het uit het hoofd. Dat zijn de portretten waarin ze speelse poses aanneemt, achteroverzittend haar voeten laat zien of opgaat in een wolk van kleur. Ze brengt gemoedstoestanden in beeld middels gezichtsuitdrukking, lichaamshouding, kleurgebruik en penseelvoering en ook omgeving of achtergrond zijn medebepalend voor het overbrengen van een emotie. Toch reduceert ze de anekdote meer en meer door zich op het beeldvlak als geheel te richten. Op haar laatste portretten zetten gelaatstrekken en kapsels zich voort buiten de contouren van het hoofd. Dit brengt beweging maar bewerkstelligt ook dat alle nadruk komt te liggen op de gefixeerde maar vreemd genoeg, niet fixerende blik. De ogen zijn op alle schilderijen zwaar aangezet en het is haar oogopslag of uiteindelijk haar blik waar alles om draait. Deze is zoals gezegd, niet zozeer naar buiten als naar binnen gericht en bestrijkt een in zichzelf besloten blikveld. Een effect niet bereikt door de ogen half te sluiten of weg te laten kijken, zoals traditioneel gangbaar, maar juist door het in de verte staren, dagdromen, tegelijkertijd aan- en afwezig zijn te vangen in een frontale compositie. De blik "volgt" de beschouwer vreemd genoeg niet, blijft bij zichzelf. Een staaltje van technisch kunnen. Paradoxaal genoeg bereikt ze juist middels dit in zichzelf gekeerde de beschouwer. Het laatste schilderij toont weliswaar een hermetisch maar geen ontoegankelijk gelaat. Het drukt verlatenheid uit, maar legt tevens de innerlijke kracht bloot een kluizenaar eigen.
"Je kunt, als je jezelf elke dag tekent, aan de tekening aflezen hoe je je voelt. Als je ze op een rij zet zie je een proces in de manieren van kijken naar jezelf. Het laatste zelfportret is minder vrolijk, een teleurstelling ten aanzien van het leven. Daar is het leven voor ... om ook daar weer doorheen te gaan."
Zelfportretten vertegenwoordigen zelfbewustzijn, zijn een vorm van ontmaskering. In serie gezet is een veranderend gelaat te zien, een proces van zelfreflecties, een vrouw met vele gezichten. Ze blijft overal duidelijk herkenbaar maar benadert zichzelf subjectief en objectiveert daardoor haar emoties; naast veranderende kleurstellingen en technieken, eerst in de vorm van poses en later meer en meer in die van ogenschijnlijke momentopnames.
Werk van Angeline van der Pol in Zaal 100, maart 2011
Aja Waalwijk, maart 2011